ΟΙ ΕΞΕΓΕΡΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΗΡΘΑΝ ΓΕΝΝΗΣΑΝ ΤΕΡΑΤΟΥΡΓΗΜΑΤΑ

Η πολυ-αναμενόμενη πολιτική αντίδραση κατά της διαχείρισης των κρίσεων της ευρωζώνης δεν έχει, για τους τελευταίους τέσσερις μήνες τουλάχιστον, λάβει σάρκα και οστά.

Ευρωπαίοι ψηφοφόροι έχουν επανειλημμένα πάει στις κάλπες και φλέρταραν με κόμματα κατά του ευρώ στα αριστερά και στα δεξιά, επιλέγοντας τελικά τους πιο 'ασφαλείς' υποψήφιους, υποσχόμενους να κρατήσουν για δύο χρόνια τα προγράμματα λιτότητας σε αντάλλαγμα για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και ευημερία.

Στην Ιρλανδία, οι ψηφοφόροι συμφώνησαν να στηρίξουν το νέο δημοσιονομικό σύμφωνο της ευρωζώνης σε δημοψήφισμα το Μάιο παρά τον αντιλαϊκό του χαρακτήρα. Ένα μήνα αργότερα, οι Έλληνες ψηφοφόροι στήριξαν το κεντροδεξιό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας αντί του ΣΥΡΙΖΑ σε μια επανάληψη των εθνικών βουλευτικών εκλογών. Και τον περασμένο μήνα, Ολλανδοί ψηφοφόροι στήριξαν σε μεγάλους αριθμούς τα δύο κεντρώα κόμματα παρόλο που λέγανε σε δημοσκοπήσεις εδώ και μήνες ότι προτιμούσαν τελικά τις αντι-ευρώ περιθωριακές ομάδες.

Αλλά με μεγάλης κλίμακας και ενίοτε βίαιες διαμαρτυρίες να έχουν ξεσπάσει σε ολόκληρη τη νότια περιφέρεια της ευρωζώνης...

Oι χρηματοπιστωτικές αγορές και οι φορείς χάραξης πολιτικής αναρωτιούνται εκ νέου για πόσο ακόμα μπορεί να κρατήσει το πολιτικό μέτωπο.

Βετεράνοι παρατηρητές της ΕΕ λένε ότι η ένωση έχει περάσει παρόμοιες αναταραχές - από την απόρριψη της Συνταγματικής Συνθήκης της ΕΕ στην αποπομπή της Βρετανίας και της Ιταλίας από τον προ-ευρώ μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών – αλλά τελικά πάντα υπήρχαν τρόποι για να μπει το ευρωπαϊκό σχέδιο ξανά στη σωστή τροχιά συχνά μέσω παραπλεύρων οδών που απέφευγαν επιδέξια την πολιτική απόρριψη.

Αυτή τη φορά, όμως, οι αντιλαϊκές πολιτικές σε επίπεδο ΕΕ έχουν άμεσες και όλο και πιο επώδυνες επιπτώσεις στους ψηφοφόρους με τρόπους που οι παλιές συζητήσεις σχετικά με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δεν το είχαν.

Για πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες, το πιο απροσδόκητο σοκ έχει έρθει στην Πορτογαλία. Για τους τελευταίους 16 μήνες υπήρξε μια διακομματική πολιτική στήριξη και δημόσια συναίνεση σε μια όλο και πιο σκληρή σειρά μέτρων λιτότητας και οικονομικής μεταρρύθμισης ως μέρος του διεθνούς προγράμματος διάσωσης αξίας € 78 δις. της Λισαβόνας.

Όμως, με την οικονομία να συρρικνώνεται με ετήσιο ρυθμό 3 τοις εκατό και την ανεργία να αυξάνεται σε σχεδόν 16 τοις εκατό, η τολμηρή προσπάθεια της κεντροδεξιάς κυβέρνησης για την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας - από τη μείωση εισφορών κοινωνικής ασφάλισης για τους εργοδότες αλλά και την αύξηση τους για τους εργαζόμενους - προκάλεσε ημέρες διαδηλώσεων και κατάλυσε την διακομματική συναίνεση για τις μεταρρυθμίσεις.

«Είναι ένα σημάδι ότι πιο προσιτοί στόχοι έχουν ήδη ξεπεραστεί και κινούμαστε σε πιο δύσκολο έδαφος,» δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ.

Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με αξιωματούχους, είναι αυτό που πολλοί περίμεναν αλλά λίγοι ήταν πρόθυμοι να παραδεχτούν: η διάσωση της Πορτογαλίας είναι πλέον πιθανόν να παραταθεί κατά ένα έτος, στα μέσα του 2015.

Οι δυσκολίες της Πορτογαλίας, αν και απρόσμενες, δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με τις αναταραχές στην Ισπανία και την Ελλάδα.  Οι διαμαρτυρίες στους δρόμους της Μαδρίτης και της Αθήνας δεν είναι κάτι το καινούργιο. Αλλά, καθώς οι περικοπές μετατρέπονται σε βαθύτερη οικονομική δυσπραγία επ 'αόριστον, αυτό που ήταν κάποτε μια γνωστή μορφή πολιτικής απόρριψης ξαφνικά μεταμορφώνεται σε δυνητικά επικίνδυνους τρόπους.

Στην Ισπανία, έχει τη μορφή της περιφερειακής αναζωπύρωσης του εθνικισμού, με ένα εκπληκτικό ξέσπασμα της υποστήριξης για μια ανεξάρτητη Καταλονία. Οποιοσδήποτε είναι εξοικειωμένος με την ισπανική ιστορία μπορεί να εκτιμήσει πώς η σύγκρουση ανάμεσα στο κέντρο και τα καταλανικά και τα βασκικά «έθνη» έρχεται να κλονίσει την σημερινή πολιτική.

Και στην Ελλάδα, η αντίδραση κατά της λιτότητας που έχει εξαπλωθεί από χαμηλόμισθους και ανέργους προς τις επαγγελματικές τάξεις κατά το παρελθόν έτος έχει τροφοδοτήσει την άνοδο της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής, η οποία είναι τώρα σύμφωνα με δημοσκοπήσεις στην τρίτη θέση πίσω από τη Νέα Δημοκρατία και τον ΣΥΡΙΖΑ.

Οι πολιτικοί ηγέτες κάποτε πίστευαν ότι η Χρυσή Αυγή θα εξαφανιστεί γρήγορα αν το κοινό έβλεπε την κραυγαλέα ναζιστική εικονογραφία της και το κύμα βίας κατά των μεταναστών. Αλλά η δημοτικότητα του κινήματος συνέχισε να αυξάνεται καθώς οι απογοητευμένοι και απελπισμένοι Έλληνες ζητάνε εναλλακτικές σε αυτά που προτείνει η πολιτική ηγεσία.

Και αυτό το ξέσπασμα μπορεί να περάσει. Όμως, όπως σημειώνεται σε πρόσφατη μελέτη από το think-tank Open Europe και οι τρεις χώρες μπορεί να εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν χρόνια οδυνηρής οικονομικής προσαρμογής για να μπορέσουν να ανταγωνιστούν με τους πρωτοπόρους της ευρωζώνης, όπως η Γερμανία. Πόσο περισσότερο μπορούν να αντέξουν;

SOFOKLEOUS10