ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ

Η σκηνή επαναλαμβάνεται στα γραφικά σοκάκια που κατηφορίζουν από την πλατεία Ταξίμ στον Κεράτιο και τον Βόσπορο, όταν τα ρολόγια δείχνουν εννέα το βράδυ:... 

του ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

Τα φώτα σβήνουν ξαφνικά, μέσα σε ένα πανδαιμόνιο από κουτάλια που χτυπάνε πάνω σε πιάτα και κουζινικά, ενώ χιλιάδες νέοι άνθρωποι, στα καφέ και στα μπαράκια που απλώνονται στο πλακόστρωτο, υψώνουν τα ποτήρια με τις μπίρες στον ουρανό και κραυγάζουν: «Στην υγειά σου, Ταγίπ»! Μια αμφίβολης εγκαρδιότητας χειρονομία προς τον πρωθυπουργό που κήρυξε πόλεμο στο αλκοόλ, ανακηρύσσοντας εθνικό ποτό της χώρας το «αϊράν», κάτι σαν ξινόγαλο. Χθες, πάντως, ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Μπουλέντ Αρίντς δήλωσε ότι... 

Ο Ερντογάν προτίθεται να συναντηθεί αύριο με τους οργανωτές των διαδηλώσεων της πλατείας Ταξίμ. Παράλληλα συγκροτήθηκε επιτροπή εμπειρογνωμόνων η οποία θα του προετοιμάσει συμβιβαστικό σχέδιο για την ανάπλαση της πλατείας και του πάρκου Γκεζί. Εν τω μεταξύ, η Πλατφόρμα Αλληλεγγύης, που οργανώνει τις διαδηλώσεις στην πλατεία Ταξίμ, κατέβασε τον πήχυ των απαιτήσεων βγάζοντας τα πολιτικά αιτήματα (παραίτηση των αστυνομικών διευθυντών και των κυβερνητών των περιοχών), επιμένοντας στα περιβαλλοντικά ζητήματα.

Το Σαββατοκύριακο, ωστόσο, ήταν εφιαλτικό για τον ηγέτη που άλλαξε την Τουρκία όσο κανείς άλλος μετά τον Κεμάλ Ατατούρκ. Τα συλλαλητήρια στην Κωνσταντινούπολη ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο, καθώς πάνω από 150.000 άνθρωποι κατέκλυζαν κάθε απόγευμα το πάρκο Γκεζί -πέτρα του σκανδάλου στη σοβούσα κρίση- την πλατεία Ταξίμ, τον κεντρικό πεζόδρομο Ιστικλάλ και τους γύρω χώρους. Μια τεράστια έκταση, στην καρδιά της Πόλης, είχε μετατραπεί σε πραγματική λαοθάλασσα. Ξεχωριστό χρώμα έδωσε η ογκώδης, κοινή πορεία οργανωμένων οπαδών των τριών αντίπαλων ποδοσφαιρικών ομάδων της Κωνσταντινούπολης -Φενερμπαχτσέ, Μπεσίκτας, Γκαλατασαράι- με τις στολές τους και τα βεγγαλικά τους. Ηταν κι αυτή μια ένδειξη ότι η κοινωνική βάση της εξέγερσης επεκτείνεται από τη μορφωμένη, μεσαία τάξη σε ευρύτερα λαϊκά στρώματα, διεμβολίζοντας κοινωνικές και εθνοτικές διαφορές. Το ίδιο μήνυμα έστειλε η ανοιχτή συμμετοχή Κούρδων με συνθήματα και εμβλήματα του ΡΚΚ και του Αμπντουλάχ Οτσαλάν, όπως και το δυναμικό «παρών» της «Μουσουλμανικής Αντικαπιταλιστικής Νεολαίας» -που οργανώνει προσευχές πάνω στην πλατεία Ταξίμ, υπό την προστασία αριστερών ακτιβιστών- γεγονός που μαρτυρά τις φυγόκεντρες τάσεις στον χώρο των ισλαμιστών. Στο πολιτικό επίπεδο, το νέο στοιχείο ήταν η δυναμική κάθοδος του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP, που σφράγισε με τον όγκο και τα κεμαλικά εμβλήματά του το τεράστιο συλλαλητήριο της Κυριακής, με κυρίαρχο σύνθημα το «Tayip Istifa», δηλαδή «Ταγίπ παραιτήσου».

Ολοι στην Κωνσταντινούπολη αναρωτιούνται πώς θα βγει ο Ερντογάν από τον λαβύρινθο στον οποίο στρίμωξε τον εαυτό του. Το Σάββατο, την επομένη της επιστροφής του από τετραήμερη περιοδεία στο εξωτερικό, συγκάλεσε εκτάκτως την κεντρική επιτροπή του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) κι αμέσως μετά συναντήθηκε με τον πρόεδρο της Βουλής Τζεμίλ Τσιτσέκ. Για λίγες ώρες, όλοι πίστευαν ότι θα πήγαινε σε πρόωρες εκλογές. Τελικά, ώδινεν όρος και έτεκεν μυν. «Δεν μπορούμε να κάνουμε εκλογές όποτε γίνονται πορείες στους δρόμους», δήλωσε ο Ερντογάν, χωρίς να αναγγείλει κάποια ουσιώδη υποχώρηση έναντι των διαδηλωτών. Αντίθετα, επανήλθε στους εμπρηστικούς χαρακτηρισμούς εναντίον τους (πλιατσικολόγοι και εξτρεμιστές) με ομιλία σε συγκέντρωση οπαδών του, που τον υποδέχτηκαν στην Αγκυρα, το απόγευμα της Κυριακής. «Αυτή η εξέγερση ήταν η ταφόπλακα στις φιλοδοξίες του Ερντογάν να εκλεγεί πρόεδρος το 2014, έχοντας προηγουμένως προικίσει το προεδρικό αξίωμα με υπερεξουσίες, μέσω της συνταγματικής αναθεώρησης που βρίσκεται σε εξέλιξη», μας λέει ο δικηγόρος Οζγκούρ Καραντουμάν, πρόεδρος της επαναστατικής νεολαίας Ντεβ Γιολ στα νιάτα του, ενεργός ακτιβιστής σήμερα στα ανθρώπινα δικαιώματα. «Ο βοναπαρτισμός του Ερντογάν προσκρούει σε ένα πρωτοφανές κίνημα, που ξεπερνάει κατά πολύ ό,τι γνώρισα στα 46 ταραγμένα χρόνια της ζωής μου. Τώρα, έχει μπροστά του δύο δρόμους: Τη φυγή προς τα εμπρός, με μια αιματηρή καταστολή στην Ταξίμ, μέσω της οποίας θα επιχειρήσει να επανασυσπειρώσει τους ισλαμιστές και την ολιγαρχία που τον στηρίζει ή τον ευπρεπή συμβιβασμό: να αρκεστεί να γίνει πρόεδρος χωρίς υπερεξουσίες, παραδίδοντας την πρωθυπουργία και την πραγματική εξουσία στον σημερινό πρόεδρο Αμπντουλάχ Γκιουλ».

Την υποψία ότι ο Ερντογάν έχει επιλέξει μια άκρως ριψοκίνδυνη «φυγή προς τα εμπρός», σαν κι αυτή που υπονόησε ο συνομιλητής μας, ενισχύει η αναγγελία συγκεντρώσεων «ενότητας και αλληλεγγύης» (προς τον Ερντογάν) από το ΑΚΡ για τις 15 και 16 Ιουνίου, σε Αγκυρα και Κωνσταντινούπολη αντίστοιχα. Γεγονός είναι ότι οι φωνές αποδοκιμασίας κατά του Ερντογάν αρχίζουν να ακούγονται δυνατά και μέσα από το δικό του στρατόπεδο. Η ηλεκτρονική έκδοση της φιλοκυβερνητικής Zaman είχε τίτλο «Οι δημοκρατικές αξίες δοκιμάζονται στην Τουρκία».

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ