Τρίτη 15 Σεπτεμβρίου 2015

Επένδυση στην στρατηγική σκέψη: Πως φθάνει ο ηγέτης στην απόφαση κατά Θουκυδίδη…

O Θουκυδίδης πρέπει να θεωρηθεί ως ο πρώτος παραγωγός θεωρίας της απόφασης, στρατηγικής και πολιτικής σκέψης εν γένει.  Αυτό αναφέρει στο τελευταίο του βιβλίο ο καθηγητής, Ηλίας Κουσκουβέλης, «Θεωρία Απόφασης στον Θουκυδίδη», ένα εξαιρετικό  εργαλείο ανάλυσης και στρατηγικής σκέψης, που συμπληρώνει ένα κενό στο πεδίο της διεθνούς πολιτικής...
του ΚΩΣΤΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 
Πρόκειται για μια έκδοση, η οποία αναδεικνύει την πολιτική σκέψη Ελλήνων δημιουργών διανοίγοντας την προοπτική μοντελοποίησης της θεωρίας του Θουκυδίδη για την ερμηνεία σημαντικών γεγονότων.
Ο Ηλίας Κουσκουβέλης σημειώνει πως ο Θουκυδίδης είναι κάτι πολύ περισσότερο από ιστορικός, όπως άλλωστε πίστευαν και οι σχολιαστές της αρχαιότητας, όταν αναφέρονταν σε αυτόν αποκλειστικά με...
το «ο συγγραφεύς», σε αντίστιξη με τον Όμηρο, στον οποίον αναφέρονταν με το «ο ποιητής».
Οπως αναφέρει ο συγγραφέας το ζήτημα της απόφασης και των διεργασιών της δεν έχει απασχολήσει παρά μόνον εμμέσως τη διεθνή βιβλιογραφία, κυρίως όταν οι κλασσικοί Ρεαλιστές ασχολούνται με την ανθρώπινη φύση ή οι επικριτές τους με το πόσο απαισιόδοξη και κυνική είναι η προσέγγισή τους.
Είναι ωστόσο αδύνατο, όπως υποδεικνύει,  να μην διαπιστώσει κανείς, όταν μελετήσει τον Πόλεμο, ότι υπάρχουν χαρακτηριστικά παραδείγματα αποφάσεων που έκριναν τις εξελίξεις, την ειρήνη και τον πόλεμο, την τύχη ανθρώπων και πόλεων στον αρχαίο κόσμο. «Έτσι, όταν, πριν από καιρό, άρχισα να προετοιμάζομαι για μία νέα ανανεωμένη και βελτιωμένη έκδοση του βιβλίου μου Λήψη αποφάσεων, κρίση, διαπραγμάτευση (1997), θεώρησα ότι για να αναδείξω και να εξηγήσω καλύτερα τις σύγχρονες θεωρίες της απόφασης θα ήταν χρήσιμο και ενδιαφέρον να χρησιμοποιήσω παραδείγματα γεγονότων και κυρίως αποφάσεων από τον Πόλεμο»,αναφέρει ο Ηλίας Κουσκουβέλης.
Η θεωρία του για την απόφαση, «της οποίας τα τμήματα ανέσυρα από το κείμενό του ως τις ψηφίδες μίας συνολικής εικόνας και προσπάθησα, ελπίζω με επιτυχία, να ανασυνθέσω, είναι ανθρωποκεντρική, στηρίζεται δηλαδή στη λειτουργία
του ανθρώπου.  Ο άνθρωπος, μόνος και συλλογικά, απλός πολίτης, μέλος συνόλου ή ηγέτης, αποφασίζει με βάση κυρίως τις ανάγκες και τη φύση του, αλλά και μία άλλη σειρά μεταβλητών παραγόντων που εκφράζουν αυτά που επιθυμεί, αισθάνεται ή και επιδιώκει.  Για αυτό, με τα σημερινά κριτήρια, και παρά το ότι συχνά και καθαρά διακρίνεται εκ μέρους του Θουκυδίδη (ή και των πρωταγωνιστών του) μία διαδικασία αποτίμησης του κόστους-οφέλους κατά την ερμηνεία και την αιτιολόγηση μεγάλου αριθμού αποφάσεων, η θεωρία – αν χρειαζόταν – θα μπορούσε μάλλον να ενταχθεί στην κατηγορία των υποκειμενικών θεωριών της απόφασης».
Επιπλέον, ο συγγραφέας επισημαίνει πως η εξαντλητική μελέτη του Θουκυδίδη ανέδειξε και μία πληθώρα παραδειγμάτων, τα οποία μας προσφέρονται ως καταγραφή ιστορικών γεγονότων ή ως επιμέρους ερμηνείες αυτών.  «Τα συγκεκριμένα παραδείγματα ή ερμηνείες τα χρησιμοποιώ για να προσδιορίσω την έννοια των διαφόρων μεταβλητών (πολλαπλών αιτίων) της απόφασης, όπως, λ.χ., της ανάγκης, της ανθρώπινης φύσης, του συμφέροντος, του φόβου, να διαπιστώσω τα αίτια που τις προκαλούν και, κυρίως, να καταγράψω, είτε περιπτωσιολογικά είτε καταλήγοντας επαγωγικά σε γενικεύσεις, τις συνέπειές τους στις αποφάσεις.  Πέραν αυτού όμως, ενισχύεται και μέσω αυτών των παραδειγμάτων, η άποψη ότι στα ζητήματα της πολιτικής πολύ λίγα είναι εκείνα που γνωρίζουμε εμείς σήμερα και δεν γνώριζαν ο Θουκυδίδης και οι Έλληνες του 5ου π.Χ. αιώνα.  Όσο για το ερώτημα, ή καλύτερα την πιθανή ένσταση κάποιων, αν αυτά που προφανώς ήταν γνωστά τότε στους Έλληνες και ιδιαιτέρως στον Θουκυδίδη ισχύουν ή είναι χρήσιμα και σήμερα, η απάντηση για μένα είναι πλέον
προφανής: ναι, τηρουμένων κάποιων αναλογιών, ως προς τα μεγέθη, την τεχνολογία, τα ήθη, αλλά και τη γνώση που αποκτήθηκε έκτοτε, ισχύουν.  Έτσι, σε κάθε περίπτωση, το ελάχιστο που μπορεί να συνεισφέρει αυτή η προσπάθεια καταγραφής και ανασύνθεσης της θεωρητικής προσέγγισης του Θουκυδίδη στην απόφαση είναι μία πρόταση ερμηνείας αποφάσεων πάνω στην οποία μπορεί να ασκηθεί κριτική, ώστε να προκύψουν στοιχεία βελτίωσης για νεώτερες ή μία νεώτερη ερμηνεία των αποφάσεων».
Συνεπώς, η αναζήτηση, η ανακάλυψη, η καταγραφή και η παρουσίαση της θεωρίας απόφασης στον Θουκυδίδη συνιστά το κύριο και πιο σημαντικό στοιχείο του παρόντος τόμου, γεγονός που τον καθιστά ένα εντελώς καινούργιο και πρωτότυπο πόνημα σε σχέση με την οποιαδήποτε προηγούμενη εκδοτική προσπάθεια.
Ανταγωνισμός, ηγεμονίες και συμμαχίες
Μέσα από τη μελέτη του πολέμου «Πελοποννησίων  και Αθηναίων» ασχολείται με τα αίτια, τη λειτουργία και την κοινωνιολογία του φαινομένου, την ηγεμονία, τον ανταγωνισμό της ισχύος και την πόλωση, τη στρατηγική σε όλες της τις εκφάνσεις, τις συμμαχίες και τη συνοχή τους, τη συμβατική αποτροπή και τις προϋποθέσεις της, τη φύση και τη συμπεριφορά του ανθρώπου σε συνθήκες πολέμου, αλλά και το πολίτευμα και την ηγεσία – θέματα που, μετά από αυτόν, μελέτησαν ξανά οι Διεθνείς Σχέσεις μόλις στον 20ό αιώνα.
«Ο Θουκυδίδης έρχεται να αποκρυσταλλώσει, σε ένα μόνο έργο, μία ολόκληρη σχολή σκέψης, σοφίας και μεθοδολογικής προσέγγισης στη γνώση, αυτήν των Σοφιστών και των Ιπποκρατικών, γεγονός που τον αναδεικνύει σε δημιουργό αντάξιο των μεταγενεστέρων του Πλάτωνα και Αριστοτέλη.  Για αυτούς τους λόγους εκτιμώ και υποστηρίζω πως ο Θουκυδίδης πρέπει να θεωρηθεί ως ο πρώτος παραγωγός θεωρίας της απόφασης, στρατηγικής και πολιτικής σκέψης εν γένει και πως ορθότερος όρος για να περιγραφεί το έργο του είναι ο όρος ΄΄Πόλεμος’’», αναφέρει ο καθηγητής Ηλίας Κουσκουβέλης στο βιβλίο του.
Ποιος είναι ποιος
Ο ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΙΟΣ  Ηλίας Κουσκουβέλης έχει πλούσιο συγγραφικό έργο αλλά και μεγάλη δράση στις παρεμβάσεις για τα θέματα εξωτερικής πολιτικής και διεθνών θεμάτων. Σήμερα είναι Κοσμήτορας της Σχολής Κοινωνικών, Ανθρωπιστικών Επιστημών & Τεχνών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Διευθυντής του Εργαστηρίου Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης του ίδιου Τμήματος και κάτοχος της Έδρας Στρατηγικών Σπουδών ΓΕΕΘΑ “Θουκυδίδης”.
Διετέλεσε Πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας από το 2006 έως το 2010 και Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων από το 2004 εως το 2006.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου